Images by Camilla Rocha Campos, Consuelo Bassanesi & Miguel Keerveld

White Privilege. Blackness. Pretofagia (zwartmietje)… En veel meer! Maar eerlijk, het waren de ontmoetingen met de kids en gesprekken met Yenting Hsu en Shulunwu (kunstenaars uit Taiwan) die mijn hart hadden gestolen. Heerlijk is Yhuri Cruz zijn opmerking. Het raakte mij het diepst toen hij vertelde dat hoewel hun collectief Pretofagia alleen uit LGBTQ-leden bestaat, het andere sociaal-maatschappelijke thema’s zijn die hun werken bespreekbaar maken. Het betekende voor mij: laat jouw omgeving je niet op ‘je plaats’ zetten door voor jou te bepalen hoe en wat je moet zijn of waarover je wel en niet mag meepraten.

Gender, etniciteit, klasse en gebied functioneren altijd hand in hand. Deze verstrengeling is bedoeld om mensen op hun plaats te zetten; ze in te kaderen. Oh, wat brengt dit moment van reflecteren mij weer in contact met gesprekken in Mexico. Ik kom met vooroordelen aan in Rio de Janeiro: dat Brazilie mogelijk het meest racistisch land van Latijns-Amerika is. Ik kom hier niet voor het eerst en dit land is in zoveel van mijn exploraties over dit taalgebied zodanig besproken zodat mijn oordelen goed gevoed zijn. Ik snap waarom conversaties die ik tijdens deze residentie ervaar veelal draaien om dat ene complexe contrast. Ook hier is de dialoog of monoloog over zwart-wit misschien wel het belangrijkste politieke wapen in het momentum van onze tijd. Maar ik ervaar vooral dat het in de Braziliaanse politiek draait om mensen te laten handelen vanuit hun plaats en voor ze bepalen hoe en binnen welke context ze dat wel en niet mogen doen. Dit zie ik op verschillende schalen terugkomen. Of gaat het grote gesprek hier ook uitgebreid over gender en seksualiteit?

Wie betaalt, die bepaalt. Zo gaat het. Maar binnen dit model dat het hele land domineert zijn er nogal wat spanningen gaande. Zo hebben enkele curators voor een tentoonstelling bij MASP, een van de belangrijkste musea van Latijns-Amerika, hun contract opgezegd. Of zijn ze bedankt? Hoe het precies zit moet ik nog uitzoeken. Wat ik heb opgevangen is dat de spanning te maken heeft met censorship in een poging om het museumgebeuren te dekoloniseren en ook meer diversiteit hierin te creëren. [lach] Wie houd wie voor de gek? Wie weet nou niet dat musea in ziel, hart en brein gestructureerd zijn om precies dat te doen: in pracht en praal macht te etaleren. Precies waarom ik denk: gelukkig hoeft de kunstscene in Suriname deze strijd niet te voeren. We hebben genoeg andere issues.

Ik ervaar de hardnekkigheid van de dekolonisatie dyugu dyugu tot in de botten van dit land. In mijn denken wordt een aantal initiatieven geregistreerd als symptoombestrijding van een zeer complex probleem. Men doet dan mee met wat in is: white privilege gebruiken om t.o.v. blackness empathie te tonen. Maar is empathie niet problematisch? In conversatie met een kunstenaar, ervaar ik mijn probleem met empathie. Omdat ze geen kunst (meer) wil maken terwijl zoveel kinderen van honger sterven, gaat ze zich richten op voedsel als een politiek wapen. Haar ‘zorgvuldig geselecteerde’ voeding vult de maag en de geest. Spannend en knap, denk ik. Maar tot mijn verbazing… Moeders en kinderen uit de buurt zijn elk moment welkom om samen te koken, te eten, te spelen, te leren en gevormd te worden. Wie weet wat de voorvaders van de initiatiefnemer waren? Ze zegt zelf: die was blank en ze weet niet wat voor misdaad hij heeft gepleegd. Ik merk dat haar verbeelding van opa’s duisternissen een natuurlijke wetmatigheid, een soort karma, tot gevolg heeft. Het houdt haar in de greep. Die karma maakt dat deze verre bed achter achter achter achter achter kleindochter nu de puin van een ooit geleefde witte man moet opruimen. Terwijl ze ook had kunnen blijven schilderen. Maar tot mijn verbazing… Ze schildert niet meer.

De titel van een reading tijdens mijn Arquetopia-tour komt weer op. Ik wil het je vertellen, maar het komt maar voor een deel terug: The master’s tool will never dismantle the master’s house. Of zo iets. Schudt liever alleen maar je hoofd, terwijl ik terug denk aan wat ik hoor in gesprek tijdens een studio visit: “we hebben alle verhalen vanuit een wit narratief vernietigd omdat we willen hebben dat kinderen alleen zwarte en andere niet witte verhalen lezen”. Is het niet herhalen wat de kerk al tig eeuwen doet? Dan mag je ernaar streven om kinderen -die in jouw perceptie van rijkdom in armoedige omstandigheden leven- weerbaar te willen maken, of hun eigenwaarde te willen vergroten, of wat dan ook. Kijk maar eens goed in de spiegel. Misschien zie jij niet wat ik zie? Dat kan en mag… Maar ik zie dat die DNA van die witte man van eeuwen geleden zo hardnekkig gestructureerd is in je, in jouw omgeving, in de hele maatschappij. Ik zie daarin dat geschiedenis zichzelf in stand houdt. Heb jij je ook eens afgevraagd waarom privilege nog altijd wit is, ongeacht wie het verschaft en wie er gebruik van maakt?

Ja, na mijn eerste ontmoeting (met Ernesto Neto) gebeurde veel meer. Ik wilde het er niet zo zeer over hebben. Maar moest toch het een en ander op een rijtje zetten. Om na te denken. Om mezelf op mezelf af te stemmen en voor een date waarvoor ik mijn strategie, om te gaan voor wat ik van hem wil, vorm te geven. Ik wil weten hoe en waarvoor ik diegene zal proberen te betoveren en hoe ik hem zal proberen te verleiden tot collaboratie. Mijn intentie is meer dan een one night stand. Daarom is het weer nodig geweest om het meest ingrijpende op een rijtje te zetten, want deze week heeft Consuelo van Despina met mij stilgestaan bij wat ik zou willen doen als presentatie aan het eind van deze residency. Vandaar mijn behoefte: hoe en met wie ga ik aan de slag?

Wat zal ik eisen? Wat als mijn eindpresentatie alleen voor kinderen toegankelijk is? In elk geval weet ik nu dat het mijn vrouwelijke, verzorgende, zachte en trotse aspecten zijn die nu hun recht van bestaan opeisen. Tot slot schiet het thema van de rode draak levenspad uit de Maya wijsheid mij te binnen: ‘let it be’.